Op woensdag 25 oktober jl. verzorgde Sander Wassing - op boeiende wijze - een lezing over "de Beeldenstorm en Alva’s Raad van Beroerten (1566-1568)". Subtitel: de dorpen Hoogblokland, Hoornaar en Noordeloos nabij brandhaarden van onrust en verzet.
Anno 2016 was het precies 450 jaar geleden dat de Beeldenstorm losbarstte en in 2017 wordt overal het 500ste ‘geboortejaar’ van de Reformatie gememoreerd. Dit momentum in de geschiedenis vormt een mooie gelegenheid voor een lezing over de Beeldenstorm in de regio.
In de zomer van 1566 bereikten lang opgekropte religieuze, sociale en economische spanningen een hoogtepunt. Deze waren niet langer beheersbaar toen het Spaans-Habsburgse bewind in Brussel, onder druk gezet door Hendrik van Brederode, concessies deed en uiteindelijk duldde dat andersdenkenden openlijk bijeenkwamen in de zogeheten ‘hagenpreken’.
Men kon aanvankelijk niets beginnen tegen het fenomeen dat zich vanaf augustus 1566 overal in de Nederlanden voltrok. De Beeldenstorm verspreidde zich razendsnel door het land en het Spaanse bewind in Brussel wankelde op haar grondvesten. Voor inwoners van de dorpen Hoogblokland, Hoornaar en Noordeloos was de onrust rondom de Beeldenstorm niet ver weg: in Vianen werd de Grote Kerk op 25 september op last van Brederode ontruimd en niet veel later gebeurde hetzelfde in Asperen. In Brandwijk legde een voormalig pastoor zijn habijt af en begon ‘volgens Calvinus leere’ te preken.
Vianen ontwikkelde zich in de herfst en winter van 1566-1567 tot het brandpunt van verzet tegen het Spaans-Habsburgs bewind. Voor de nabijgelegen dorpen betekende dit dat de onrust nog lang na de Beeldenstorm voortduurde. De soldaten van Brederode stroopten de omgeving af. Nadat de orde was hersteld kon een antwoord van landsheer Filips II niet uitblijven: hij stuurde zijn meest ervaren generaal, de hertog van Alva met een leger om orde op zaken te stellen. Eenmaal aangekomen in Brussel stelde Alva een speciale rechtbank samen om de beeldenstormers op te sporen en te bestraffen: de Raad van Beroerten. De harde hand van Alva werd bijvoorbeeld ook in Noordeloos gevoeld: de dorpelingen
Marcus Aelbertsz en Dierick Coot zijn op 30 oktober 1567 voor eeuwig uit de Nederlanden verbannen. Op welke manier raakten zij bij deze turbulente tijd betrokken? Hoe ging de Raad van Beroerten te werk en welke stukken land in en rondom de dorpen werden geconfisqueerd? Deze en andere vragen kwamen tijdens de lezing uitgebreid aan de orde.
